Wat betekent een erfenis of een legaat vrij van recht?

Een erflater kan in zijn testament bepalen dat degene die iets krijgt uit zijn erfenis, daarover geen erfbelasting hoeft te betalen. Daarbij bepaalt hij dat de erfbelasting uit de nalatenschap betaald wordt.

Dit komt vooral regelmatig voor bij legaten. De erflater wil dan dat precies dat bedrag bij de ontvanger terecht moet komen. Of dat iemand de oldtimer of een kunstvoorwerp krijgt, maar daarbij geen rekening van de belastingdienst krijgt. Dat wat de ontvanger netto overhoudt is dus gelijk aan het legaat genoemd in het testament.

Als de waarde van het legaat groter is dan de vrijstelling, moet er wel erfbelasting betaald worden. Deze wordt bij een legaat vrij van recht betaald door de nalatenschap, dus door de erfgenamen samen.

Een voorbeeld:

Marijke maakt een testament. Zij benoemt haar kinderen tot haar erfgenamen en Marijke wil dat haar nichtje Anne een bedrag van € 10.000 euro netto ontvangt.

Als zij in haar testament alleen zou bepalen dat Anne een legaat van € 10.000 krijgt, dan moet Anne daar erfbelasting over betalen. Stel dat Marijke in 2019 overlijdt. Anne houdt dan € 7.652 over. Dit legaat kost de boedel (de nalatenschap) in totaal € 10.000.

Als Marijke bepaalt dat het legaat aan Anne vrij van recht is, dan hoeft Anne geen erfbelasting te betalen over het legaat. Zij houdt dus € 10.000 over.

Voor de berekening van de erfbelasting, wordt de erfbelasting die Anne zelf niet hoeft te betalen, maar wel betaald moet worden, meegerekend bij haar totale verkrijging. De € 10.000 wordt gebruteerd. De uiteindelijke belasting wordt geheven over het legaat + de belasting daarover.

De nalatenschap – dat wil zeggen: de kinderen van Marijke als erfgenamen samen – moet over het legaat aan Anne € 3.354 aan erfbelasting betalen. Dit legaat kost de boedel dus in totaal € 13.354. Het bruto-legaat is dus een stuk hoger dan het netto-legaat.

Als Marijke € 13.354 zou legateren aan Anne (niet vrij van recht), dan zou Anne ook € 10.000 overhouden. Maar waarschijnlijk alleen in 2019: in latere jaren zal het iets anders uitpakken, doordat de vrijstellingen jaarlijks aangepast worden.

Een ander voorbeeld:

Marijke wil nu een schilderij aan Anne nalaten. Als zij hierbij verder niets bepaalt, moet Anne over de waarde van het schilderij erfbelasting betalen uit haar eigen vermogen. Het schilderij hangt prachtig aan de muur, maar haar spaarrekening neemt af.

Als Marijke het schilderij vrij van recht legateert, dan krijgt Anne het schilderij en hoeft niets te betalen aan erfbelasting. De kinderen van Marijke nemen via de nalatenschap de erfbelasting voor hun rekening. Ook hier moet het legaat gebruteerd worden voor de berekening van de erfbelasting.

Het legaat vrij van recht is dus een manier om een rond bedrag bij iemand terecht te laten komen, of een bijzondere bezitting zonder dat degene die dit erft daar nog belasting over hoeft te betalen.