Wanneer moet een erfenis opgegeven worden voor de inkomstenbelasting?

Laten we beginnen bij de vraag: is een erfenis inkomen? Nee, een erfenis wordt niet gezien als inkomen, maar wordt wel onderdeel van uw vermogen. Omdat in Nederland de waarde van uw vermogen van belang is voor de inkomstenbelasting, is een erfenis dus toch van invloed voor uw aangifte inkomstenbelasting.

Als u vermogen ontvangt uit een nalatenschap (u bent erfgenaam of krijgt een legaat), dan groeit uw eigen vermogen daarmee. Op het moment van overlijden van de erflater, gaat zijn vermogen over naar zijn erfgenamen. Als het vermogen aan u toebedeeld is na de verdeling, en (bijvoorbeeld) het geld op uw rekening staat, dan is uw vermogen zichtbaar gegroeid. Maar ook als de verdeling pas later plaatsvindt, is uw vermogen toegenomen. U heeft dan een vordering op de nalatenschap, en deze vordering heeft een waarde.

In uw eigen aangifte inkomstenbelasting moet u de totale waarde van uw vermogen op 1 januari vermelden voor de vermogensrendementsheffing (box 3). Dat is dus inclusief het vermogen dat u gekregen heeft uit de nalatenschap, of de vordering die u heeft op de nalatenschap (het onverdeelde aandeel in de nalatenschap).

Van dit bedrag mag u de erfbelasting die u nog moet betalen wel aftrekken.

Een voorbeeld:

Stel dat uw vader is overleden in oktober van jaar 2023. De verdeling gebeurt waarschijnlijk pas in de volgende zomer (2024).

• In uw aangifte inkomstenbelasting over 2023 hoeft u het onverdeelde aandeel in de nalatenschap van uw vader nog niet op te nemen (immers: op 1 januari 2023 was het vermogen nog bij uw vader).
• In uw aangifte inkomstenbelasting over 2024 moet u het onverdeelde aandeel wel opnemen in box 3. De schuld voor de erfbelasting mag u hiervan aftrekken.
• In 2025, het jaar na de verdeling, staat het geld dat u uit uw vaders nalatenschap kreeg op uw rekening en neemt u het bij uw banksaldo mee in uw aangifte (box 3). Als u de erfbelasting dan al betaald heeft, valt die niet meer af te trekken van de waarde van uw vermogen. Als deze nog betaald moet worden, mag dat wel.

Wettelijke verdeling

Als uw ouder is overleden en de wettelijke verdeling was van toepassing – wat het geval kan zijn als uw andere ouder nog leeft, of uw overleden ouder opnieuw getrouwd was of een geregistreerd partnerschap had – dan is de situatie anders.

De langstlevende heeft alle bezittingen en schulden uit de nalatenschap gekregen en u heeft een vordering gekregen. Deze vordering hoeft u niet op te geven als bezitting in box 3. Deze vordering is namelijk gedefiscaliseerd: hij is niet relevant voor de inkomstenbelasting.

Dit betekent ook dat de langstlevende deze schulden niet mag aftrekken van de waarde van haar (of zijn) bezittingen. De schuld uit de wettelijke verdeling is geen schuld voor de inkomstenbelasting / box 3.

Erft u onroerend goed?
Let op! Als u onroerend erft, kan het anders liggen:
1. Als u als erfgenaam de woning zelf als eigen woning gaat betrekken: De woning wordt dan in box 1 in de belastingheffing betrokken. Het is afhankelijk van uw persoonlijke situatie per wanneer dit is. Raadpleeg in dat geval een belastingadviseur.
2. Als u vruchtgebruik van een woning erft, ligt de situatie voor de inkomstenbelasting nog weer anders. Raadpleeg ook dan een belastingadviseur.

Als het de eigen hoofdwoning betreft, let er dan ook op dat het vruchtgebruik binnen twee jaar na overlijden moet worden afgegeven (via een notariële akte) om vanaf het overlijden van de eigen woning-regeling in de inkomstenbelasting gebruik te kunnen maken.