Vruchtgebruik: wie moet de erfbelasting betalen?

Als de kinderen hun erfdeel nog niet tot hun beschikking krijgen, omdat de langstlevende het vruchtgebruik heeft, wie moet dan de erfbelasting betalen? En wanneer? En als de langstlevende de woning wil verkopen, mag dat dan?

Eerst is van belang vast te stellen of het daadwerkelijk om een vruchtgebruik gaat of om een wettelijke verdeling. Deze termen worden nog wel eens door elkaar gehaald namelijk. En de antwoorden hangen af van de precieze situatie.

Erfbelasting bij vruchtgebruik

Als het daadwerkelijk om vruchtgebruik gaat, moet dat in een testament bepaald zijn. De kinderen worden eigenaar (‘bloot eigenaar’) en de langstlevende krijg het genot van de bezittingen (bijvoorbeeld rente en de bewoning van het huis).

In principe moeten de kinderen erfbelasting betalen over hun ‘bloot eigendom’ en moet de langstlevende erfbelasting betalen over de waarde van het vruchtgebruik. De waarde van het vruchtgebruik is afhankelijk van de leeftijd van de vruchtgebruiker en op basis daarvan wordt ook de waarde voor de kinderen bepaald.

In het testament kan een bepaling zijn opgenomen over de daadwerkelijk betaling van de erfbelasting, vooral als de kinderen nog geen vermogen tot hun beschikking krijgen. Ook kunnen hier verschillende andere regelingen getroffen zijn rond het vruchtgebruik.

Een vruchtgebruiker kan in de basis niet zelfstandig de woning verkopen. Hier is medewerking van de ‘bloot eigenaren’ voor nodig: zij zijn eigenaar en worden als zodanig ook in het Kadaster ingeschreven, wel met vermelding van het vruchtgebruik en de vruchtgebruiker.

Soms is in het testament bepaald dat de vruchtgebruiker de bezittingen – of een deel daarvan – ook mag ‘verteren’ en ‘vervreemden’, dat wil zeggen: verbruiken, opmaken en verkopen. Dan kan het zijn dat de vruchtgebruiker wel zelfstandig het huis mag verkopen.

Erfbelasting bij een wettelijke verdeling

Het kan ook zijn dat het om de wettelijke verdeling gaat. Opgenomen in een testament of volgens de wettelijke regeling. In dat geval moet de langstlevende de erfbelasting voorschieten. Zie hiervoor ook het artikel over de wettelijke verdeling.

In deze situatie wordt de langstlevende eigenaar van de bezittingen (en schulden) en dus ook van de woning. De langstlevende kan dan zelfstandig het huis verkopen.

Binnen welke termijn moet je erfbelasting betalen?

In beide situatie moet de aangifte erfbelasting binnen 8 maanden na het overlijden gedaan worden. Daarna is het wachten op de aanslagen waar de betalingstermijn in staat.

Hier kunt u meer lezen over vruchtgebruik, of over de erfbelasting in het algemeen.