Kan je een legaat weigeren?

De erflater heeft in zijn testament een legaat voor u opgenomen, maar u wilt het eigenlijk niet krijgen. Mag u het legaat dan weigeren? Ja, als legataris (degene die een legaat krijgt volgens het testament) mag u een legaat ook weigeren of verwerpen.

Hoe verwerpt u een legaat? Er zijn geen eisen aan de vorm voor de verwerping, als het maar duidelijk is en ondubbelzinnig. Als legataris kunt u bijvoorbeeld een briefje schrijven aan de erfgenamen of de executeur dat u afziet van het legaat en het verwerpt. Dat kan alleen als u het legaat niet eerder al aanvaard heeft.

Er staat geen termijn voor de verwerping van een legaat. De erfgenamen kunnen wel de kantonrechter vragen een termijn te stellen voor duidelijkheid over aanvaarding of verwerping. Het is ook van belang voor de aangifte erfbelasting, die binnen 8 maanden na het overlijden gedaan moet worden. Een termijn die daarop is afgestemd zou redelijk kunnen zijn.

Een voorbeeld: vader overlijdt, moeder was al overleden. Vader benoemt zijn dochter Tineke in zijn testament als enig erfgenaam. Zoon Pieter krijgt een legaat van 25% van de waarde van de erfenis. Pieter wil het legaat niet, hij heeft al jaren geen contact met zijn vader. Pieter kan het legaat verwerpen door Tineke een brief te sturen dat hij het legaat verwerpt. Tineke hoeft nu het legaat niet af te geven, niet uit te betalen. Het bedrag dat met het legaat gemoeid zou zijn, vergroot haar eigen verkrijging.

Verantwoording of mededeling aan de rechtbank is niet nodig (tenzij de legataris onder bewind of curatele staat of minderjarig is – dan werkt het anders). In de aangifte erfbelasting moet de verwerping wel verwerkt worden. Het legaat dat verworpen is, wordt niet bij de legataris aangegeven. De waarde van de verkrijging van de erfgenamen verhoogt door de verwerping, dus de hogere verkrijging moet in de aangifte worden opgenomen.

In het voorbeeld: de erfenis van vader is 100. Tineke zou 75 krijgen, maar Pieter verwerpt het legaat. Pieter krijgt niets, Tineke erft 100. In de aangifte erfbelasting is dat ook zo: Tineke erft 100, Pieter komt niet voor in de aangifte. Tineke betaalt dan ook de hele erfbelasting.

De totale erfbelasting mag overigens door de verwerping niet lager uitvallen – het is dus geen manier om erfbelasting te besparen. Dit zou bijvoorbeeld kunnen spelen als een kleinkind of een neef een legaat verwerpt en daardoor de kinderen van de erflater of de echtgenoot meer erven.

Een geweigerd legaat gaat ook geen onderdeel van het vermogen van de legataris uitmaken, dus valt niet in het vermogen voor de inkomstenbelasting als het verworpen wordt. Het weigeren van een legaat kan wel gevolgen hebben voor bijstand of toeslagen.

Dan is er nog de invloed op de legitieme portie van het verwerpen van een legaat.
De broer in het voorbeeld, Pieter, is ook legitimaris: hij heeft recht op zijn legitieme portie. Als hij het legaat verwerpt, en toch een beroep op zijn legitieme portie zou willen doen, dan wordt de waarde van het legaat aan hem toegerekend. Dat heet imputatie. Het is iets dat hij had kunnen krijgen en wordt daarom van het bedrag van de ‘legitimaire’ vordering afgetrokken. Hier zijn wel bepaalde uitzonderingen op.

Lees hier meer over legaten.