Is er een verschil tussen schenkingen en legaten?
Je hebt schenkingen in vele soorten en maten. Je kunt een bedrag schenken door het over te maken op een bankrekening van degene die zo gelukkig is om de schenking te mogen ontvangen. Ook kun je iets, bijvoorbeeld een huis, voor een te laag bedrag verkopen. Daarin zit ook een schenking verstopt. Ouders kunnen een kind bijvoorbeeld het vrijgestelde bedrag van ongeveer 100.000 euro voor een eigen woning geven, als het kind nog onder de 40 jaar is. Actuele tarieven en situaties zijn te vinden op de website van de belastingdienst [red.: of in ons overzicht].
Ook kan een schenker voor een langere periode een persoon of een goed doel ondersteunen door het doen van periodieke uitkeringen. Ook het afzien van een vergoeding van kosten voor vervoer per auto, telefoonkosten of van andere kosten die je normaal gesproken vergoed zou krijgen, zijn vormen van schenkingen.
Als het de bedoeling is dat wat je wilt schenken pas na jouw overlijden toekomt aan de ontvanger, dan wordt de schenking een legaat. Een legaat maak je bij testament. In een testament kun je vastleggen dat je een bepaald bedrag of een bepaalde zaak, zoals een auto of een huis of een schilderij, aan iemand legateert. Dan weet je zeker dat die persoon het krijgt. Een legataris (degene die het legaat krijgt) is een andere figuur dan een erfgenaam, Een erfgenaam krijgt het percentage waarvoor hij of zij erfgenaam is, van alle bezittingen en alle schulden. Een legataris krijgt alleen dat bepaalde bedrag of die speciaal omschreven zaak.
Let op: over schenkingen is schenkbelasting verschuldigd boven de vrijgestelde bedragen, over legaten is erfbelasting verschuldigd boven de vrijgestelde bedragen. De tarieven voor schenkbelasting en erfbelasting zijn even hoog, de vrijstellingen verschillen wel.
Schenking op papier
En dan de schenking ‘op papier’. Dit bedrag wordt nog niet daadwerkelijk geschonken, maar schuldig erkend totdat er zich een bijzondere situatie voordoet, bijvoorbeeld het overlijden van de schenker of de opname van de schenker in een verpeeghuis waar een eigen bijdrage-plicht is die tot intering van het vermogen zou leiden.
Omdat er bij deze vorm een bedrag wordt schuldig erkend, is het fiscaal vereist dat de schenker voelt dat hij of zij iets heeft geschonken en daarom moet de schenker een jaarlijkse rente (minimaal 6 procent) daadwerkelijk betalen aan de begiftigde. De schenking is uiterlijk bij het overlijden van de schenker opeisbaar.
Een schenking op papier moet worden vastgelegd in een notariële akte waarin de hoogte van het te schenken bedrag wordt vastgelegd. Fiscaal wordt het box 3-vermogen van de schenker per direct verkleind en het box 3-vermogen van de toekomstige ontvanger verhoogd met de schenking.
Het idee achter de papieren schenking, behalve dat je iemand wilt bevoordelen, is dat het vermogen van de schenker kleiner wordt, waardoor de erfgenamen later minder erfbelasting hoeven te betalen. Wel moet schenkbelasting worden betaald over het gedeelte van de papieren schenking dat uitgaat boven de vrijstelling voor de schenkbelasting. Het heeft zin om op papier te schenken als er voordeel te behalen valt, Bovendien moeten alle partijen het ook willen, want het vergt extra administratie. Eén keertje vergeten om de rente te betalen en de schenking wordt later, bij het overlijden van de schenker, niet als schuld in aanmerking genomen, waardoor er dan geen voordeel voor de erfbelasting meer is.
Moeder schenkt al jaren op papier aan haar drie kinderen. Sinds zij echter is gaan dementeren, overziet ze niet meer goed wat ze doet. In een levenstestament heeft ze een volmacht gegeven aan haar oudste dochter om de schenkingstraditie voor te zetten.
Kan die dochter nu namens haar moeder optreden? Nee. Een papieren schenking die ingaat na overlijden wordt gezien als hoogstpersoonlijke rechtshandeling die moeder in persoon moet verrichten. Zo’n papieren schenking kun je niet bij volmacht doen. De traditie kan dus niet worden voortgezet. De dochter kan trouwens de jaarlijkse rente gewoon blijven betalen, want die verplichting had haar moeder al.
Wel zou de dochter bedragen in contanten kunnen schenken namens moeder als moeder dat heeft aangegeven, maar als gevolmachtigde heeft zij wel de verantwoordelijkheid en de taak om erop toe te zien dat er voor haar moeder voldoende vermogen voor eigen onderhoud overblijft.
Dit artikel komt uit het boek Hoe lang zullen ze leven!? van Erna Kortlang en Friederike de Raat, waarin nog 49 andere vragen over erfenis en nalatenschap worden besproken.
