Als uw ex-partner nog een kind krijgt

Na een scheiding komt het regelmatig voor dat een van de ex-partners een nieuwe liefde krijgt en dat zij samen ook een of meer kinderen krijgen. Voor de ex-partner en de kinderen uit de eerste relatie betekent dat niet alleen een emotionele verandering, maar komt ook de vraag op wat dit betekent voor de erfenis van de kinderen.

Neem de situatie van Peter. Peter was getrouwd met Marieke; met haar heeft hij 2 kinderen gekregen, Max en Mara; zij zijn nu 23 jaar. Peter en Marieke zijn gescheiden en Peter heeft nu een relatie met Lilian. Met Lilian heeft Peter één zoon gekregen: Thijs. Thijs is intussen 8 jaar.

Wat gebeurt er nu met Peter’s erfenis als hij komt te overlijden?

Peter heeft geen testament gemaakt

Als Peter komt te overlijden en hij heeft geen testament gemaakt, dan bepaalt de wet wie zijn erfgenamen zijn. Peters erfgenamen volgens de wet zijn dan:

Lilian (als hij met haar getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft) én Max, Mara en Thijs. Lilian en de drie kinderen erven alle vier een kwart van de waarde van de nalatenschap van Peter. Marieke erft niet.

Stel dat de nalatenschap van Peter € 100.000 waard is, dan hebben zij alle vier recht op ¼ dus € 25.000.

Uw kinderen en hun stiefouder

De wet heeft voor de situatie dat iemand overlijdt die een partner achterlaat én kinderen heeft een speciale constructie in het leven geroepen: de wettelijke verdeling. Deze houdt in dat Lilian volledig over de nalatenschap van Peter mag beschikken. De drie kinderen houden hun vordering van € 25.000, maar zij kunnen deze pas inroepen (dus vragen om dit bedrag uit te keren) als Lilian is overleden.

Het doel van deze constructie is om ervoor te zorgen dat de langstlevende partner zo veel mogelijk verder kan leven zoals voorheen, en niet haar huis hoeft te verkopen om contanten te krijgen om de kinderen uit te betalen. De gedachte is dat haar kinderen haar dat ook gunnen en in staat zijn om voor zichzelf te zorgen. In veel gevallen zal dat ook zo zijn.

Maar als er een stiefouder is, in dit geval stiefmoeder Lilian, wordt de situatie onrustig door deze constructie. Lilian, in feite een vreemde voor Max en Mara, “zit” op hun geld. Zij moeten, cru gezegd, wachten tot Lilian hertrouwt of overlijdt, voordat zij de erfenis van hun vader krijgen; en dan maar hopen dat er nog iets over is. De verhoudingen waren goed, maar zijn nu zo dat Max en Mara Lilian niet vertrouwen, dat Lilian boos is over hun wantrouwen, en dat kleine Thijs zijn grote broer en zus niet meer ziet. 

Rust of ruzie?

De praktische en financiële situatie en de persoonlijkheid van alle betrokkenen bepaalt in deze situatie vaak of de erfgenamen het met elkaar aan de stok krijgen, of in betrekkelijke rust verder kunnen leven.

Zelfs verhoudingen tussen stiefouder en stiefkinderen die goed en warm waren tijdens het leven van vader, zijn vaak niet bestand tegen deze emotioneel ingewikkelde en onduidelijke situatie – hoe graag iedereen de verhoudingen ook goed wil houden.

Peter heeft wel een testament gemaakt

Een testament opstellen dat op deze situatie is toegesneden, is het beste wat Peter voor zijn nieuwe vrouw en kinderen kan doen. Daarvoor moet Peter wel goed advies inwinnen van een deskundige. Want een goede regeling voor een erflater met een tweede partner en kinderen uit verschillende relaties maakt gebruik van de juridische mogelijkheden en ziet daarbij op de dynamiek en de praktische uitvoerbaarheid die horen bij de situatie van een samengesteld gezin.

Enkele aandachtspunten

• De erflater was degene die de erfgenamen met elkaar verbond, zonder hem valt de verbindende schakel weg.
• Het helpt als de partner en de kinderen na het overlijden financieel zo onafhankelijk mogelijk van elkaar zijn. Als de erfdelen van de kinderen uitgekeerd kunnen worden: doen! 
• Daarmee wordt de relationele ruimte behouden of in ieder geval zo min mogelijk aangetast.
• Als de kinderen minderjarig zijn: wie krijgt het bewind over hun vermogen dat ze van hun vader erven? Moeten moeder en stiefmoeder met elkaar in gesprek? Dat kan ingewikkeld zijn, een neutrale derde zoals de nalatenschapsmediator kan een belangrijke rol als gespreksbegeleider vervullen.

De nalatenschapsmediator helpt

Voor het maken van een testament moet Peter naar een notaris. Het kan ook verstandig zijn tevoren een gesprek met een nalatenschapsmediator te hebben. De toegevoegde waarde van een nalatenschapsmediator in situaties met kinderen uit verschillende relaties is groot. Schakelt u hem of haar daarom op tijd in – het liefst als de verhoudingen nog (relatief) goed zijn:

• Vóór overlijden om goed te bespreken wat uw situatie is en hoe u bovenstaande ellende kunt voorkomen. Een goed testament is wenselijk, een familiegesprek kan een aanvullende optie zijn. Tijdig doorspreken geeft u en uw nabestaanden rust.
• Na het overlijden om orde te scheppen, belangen te benoemen en ervoor te zorgen dat alle betrokkenen zich gezien en gehoord voelen: de nalatenschapsmediator als procesbegeleider.

Meer lezen?

Onder het kopje Erfrecht vindt u meer informatie rond dit thema. De wettelijke verdeling wordt verder uitgelegd onder Wie erft wat? En meer aandachtspunten vindt u onder Samengesteld gezin en erfenis.